Η βιταμίνη Β12, που ονομάζεται επίσης κοβαλαμίνη, είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που εμπλέκεται στο μεταβολισμό κάθε κυττάρου του ανθρώπινου σώματος. Είναι ιδιαίτερα σημαντική στην φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος μέσω του ρόλου του στη σύνθεση της μυελίνης και στην ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο μυελό των οστών.
Η βιταμίνη Β12, μία από τις οκτώ υδατοδιαλυτές βιταμίνες του συμπλέγματος Β, είναι η μεγαλύτερη και πιο δομικά περίπλοκη βιταμίνη. Υπάρχει σαν σύμπλεγμα στις ζωικές πρωτεΐνες και η βασική της πηγή είναι οι μικροοργανισμοί του εντερικού συστήματος των χορτοφάγων ζώων.
Οι περισσότεροι άνθρωποι στις ανεπτυγμένες χώρες λαμβάνουν αρκετή βιταμίνη Β12 από την κατανάλωση ζωικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του κρέατος, του γάλακτος, των αυγών και των ψαριών. Υπάρχουν επίσης τρόφιμα που είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνη Β12. Τα συμπληρώματα βιταμίνης Β12 διατίθενται σε δισκία είτε μεμονωμένου παράγοντα ή πολυβιταμίνης ενώ τα φαρμακευτικά σκευάσματα μπορούν να χορηγηθούν με ενδομυϊκή ένεση.
Η πιο συνηθισμένη αιτία ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 στις αναπτυγμένες χώρες είναι η διαταραχή της απορρόφησης, λόγω απώλειας του γαστρικού ενδογενούς παράγοντα, ο οποίος πρέπει να δεσμευτεί με την τροφική πηγή Β12 για να λάβει χώρα η απορρόφηση. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται κακοήθης αναιμία. Η διατροφική ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 είναι πολύ σπάνια στις αναπτυγμένες χώρες λόγω της επάρκειας της σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης αλλά και στη ύπαρξη πολλών εμπλουτισμένων με βιταμίνη Β12 τροφίμων.
Η μειωμένη πρόσληψη της βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει σοβαρή και μη αναστρέψιμη βλάβη, ειδικά στον εγκέφαλο και στο νευρικό σύστημα. Σε επίπεδα μόνο ελαφρώς χαμηλότερα από τα φυσιολογικά, μπορεί να παρατηρηθεί, μεταξύ άλλων, μια σειρά από συμπτώματα όπως κόπωση, λήθαργος, κατάθλιψη, κακή μνήμη, δύσπνοια, πονοκέφαλοι και χλωμό δέρμα, ειδικά σε ηλικιωμένους (άνω των 60 ετών) οι οποίοι παράγουν λιγότερο γαστρικό οξύ στο στομάχι καθώς μεγαλώνουν, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα ανεπάρκειας Β12. Η έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα μανίας και ψύχωσης.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 προκαλείται συνήθως από χαμηλή πρόσληψη, αλλά μπορεί επίσης να προέλθει από δυσαπορρόφηση, από εντερικές διαταραχές, χαμηλή παρουσία δεσμευτικών πρωτεϊνών και χρήση ορισμένων φαρμάκων. Η βιταμίνη Β12 είναι σπάνια στα προϊόντα φυτικής προέλευσης, έτσι οι χορτοφάγοι είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Τα βρέφη επίσης διατρέχουν κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 αν γεννηθούν από μητέρες που είναι χορτοφάγοι. Οι ηλικιωμένοι που η διατροφή τους είναι περιορισμένη σε κρέας ή ζωικά προϊόντα είναι επίσης ευάλωτοι. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 μπορεί να εμφανιστεί μεταξύ 40% και 80% του χορτοφαγικού πληθυσμού.
Πλούσιες πηγές βιταμίνης Β12 είναι το συκώτι, το μοσχάρι, αρνί, ψάρια, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα.
ygeiamou