Να ανάψω το κλιματιστικό το καλοκαίρι; Κι αν το ανάψω, προστατεύομαι από τον κορονοϊό; Οι δύο αυτές ερωτήσεις απασχολούν όλο και περισσότερο κόσμο (ενοίκους και εργαζομένους) ενόψει των υψηλών – συνήθως – θερμοκρασιών του ελληνικού καλοκαιριού. Κι αυτό διότι οι κλιματιστικές μονάδες, με βάση τις τελευταίες εξελίξεις, ενδέχεται – υπό προϋποθέσεις – να διευκολύνουν την αερογενή μετάδοση με μηχανικό τρόπο από άτομα που είναι ήδη φορείς.
Εδώ, ωστόσο θα πρέπει να γίνει σαφές, πως το να μη λειτουργεί το κλιματιστικό στην Αθήνα (αλλά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας ) με θερμοκρασίες (συνήθως) άνω των 34 βαθμών είναι πολύ έως αρκετά δύσκολο… Κι αυτό διότι, με βάση την τελευταία απογραφή, το 70% των κατοικιών, δηλαδή γύρω στα 4.600.000 σπίτια, είτε δεν έχουν καθόλου είτε έχουν ανεπαρκή μόνωση και δεν διαθέτουν σωστά συστήματα εξαερισμού… Κοινώς είναι «ενεργειακά σουρωτήρια» (!). Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως η ζωή των ενοίκων σε αυτά είναι πολύ δύσκολη χωρίς τη λειτουργία των κλιματιστικών.
Ετσι, είναι σαφές πως η απάντηση στα προαναφερόμενα ερωτήματα, δεν μπορεί να είναι απλώς ένα «ναι» ή ένα «όχι». Το σίγουρο πάντως είναι ότι απαιτείται έγκαιρη συντήρηση και ιδιαίτερη προσοχή στην αλλαγή και την αναβάθμιση των φίλτρων (ανάλογα το είδος του κλιματιστικού).
«ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν έναν οδηγό με 10 συμβουλές για την καλύτερη και αποδοτικότερη λειτουργία των κλιματιστικών αλλά και την προστασία ενοίκων και εργαζομένων.
Προηγουμένως όμως (δηλαδή προτού δοθούν απαντήσεις στα δύο αυτά ερωτήματα) είναι απαραίτητο να γίνει αναφορά στη σχέση των ατμοσφαιρικών ρύπων με τους θανάτους από τον κορονοϊό, μια και το «καθαρό» από ρύπους περιβάλλον και η ανεκτή υγρασία είναι ορισμένα από τα ζητούμενα για τη χρήση κλιματιστικών τόσο στις κατοικίες όσο και στους επαγγελματικούς χώρους.
Ατμοσφαιρική ρύπανση και Covid-19
Οπως αναφέρει μιλώντας στα «ΝΕΑ» η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τομέας Φυσικής Περιβάλλοντος – Μετεωρολογίας ) και επικεφαλής της Ομάδας Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος και του Εργαστηρίου Μέτρησης Ποιότητας Εσωτερικού Περιβάλλοντος Μαργαρίτα Ασημακοπούλου, από πρόσφατες μελέτες έχει αποδειχθεί ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέεται με πολύ υψηλοτέρα ποσοστά θανάτου Covid-19.
«Από μελέτη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ διαπιστώθηκε ότι αύξηση μόνο ενός μικρογραμμαρίου ανά κυβικό μέτρο (1μg/m3) των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 2,5) σχετίζεται με αύξηση 15% στο ποσοστό θνησιμότητας Covid-19» τονίζει.
Ετσι, κατά την ίδια, φαίνεται ξεκάθαρα πως έχει πολύ μεγάλη σημασία η εφαρμογή των κανόνων που αφορούν την ποιότητα του αέρα (όρια ρύπανσης) για την προστασία της ανθρώπινης υγείας τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την κρίση Covid-19. Και αυτό δεν αφορά μόνο τα αιωρούμενα σωματίδια, μα και άλλους ρύπους, όπως μονοξείδιο του άνθρακα (CO), διοξείδιο του αζώτου (NO2) και όζον (Ο3), όπου η βραχυπρόθεσμη έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο μόλυνσης από Covid-19.
Υγιεινό εσωτερικό περιβάλλον
Kαι εδώ μπαίνουν στη συζήτηση τα κλιματιστικά, αφού το ζητούμενο στη λειτουργία των κτιρίων είναι ένα κατά το δυνατόν υγιεινό περιβάλλον. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως ο αέρας μέσα στους κλειστούς χώρους πρέπει να ανανεώνεται συχνά. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η Μαργαρίτα Ασημακοπούλου, στον συνήθη τρόπο λειτουργίας όλων των επαγγελματικά λειτουργούντων κτιρίων το κεντρικό σύστημα κλιματισμού για λόγους εξοικονόμησης ενέργειας ανανεώνει με φρέσκο αέρα τον εσωτερικό του χώρο με ένα σε πολλές περιπτώσεις μονοψήφιο ποσοστό ενώ θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον διψήφιο (!).
«Την ίδια ώρα, ακόμη και η προγραμματισμένη συντήρησή του συνήθως εξαντλεί τον μέγιστο προβλεπόμενο χρόνο από τον κατασκευαστή του δημιουργώντας γνωστά και άγνωστα μέχρι τώρα προβλήματα υγιούς λειτουργίας» συμπληρώνει. «Επίσης άλλοι μικρότεροι επαγγελματικοί χώροι χρησιμοποιούν τοπικές μονάδες κλιματισμού χωρίς δυνατότητα ανανέωσης του αέρα. Οι περιπτώσεις αυτές θα πρέπει ιδιαίτερα να προσεχτούν».
Σε ό,τι αφορά τώρα τις κατοικίες, που σε πολύ μικρό ποσοστό διαθέτουν κεντρικά συστήματα κλιματισμού, εδώ, κατά την επικεφαλής της Ομάδας Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος και του Εργαστηρίου Μέτρησης Ποιότητας Εσωτερικού Περιβάλλοντος, ούτε ο τρόπος χρήσης είναι από καμία άποψη σωστός ούτε η συντήρηση ακολουθεί τα ενδεδειγμένα πρότυπα.
Γραφεία, ξενοδοχεία, μεταφορές
Στο μεταξύ, τα νοσοκομεία, τα γραφεία, τα ξενοδοχεία, τα τρένα και τα αεροπλάνα παρουσιάζουν μοναδικές προκλήσεις, κατά τους ειδικούς, κατά τη διαδικασία μετριασμού και προστασίας όλων των χρηστών από ένα ξέσπασμα μολυσματικών ασθενειών.
«Γι’ αυτό είναι απολύτως απαραίτητο να επανεξεταστούν άμεσα τα μελλοντικά πρωτόκολλα σχεδιασμού και λειτουργίας, λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό κόστος των πανδημιών και τον κρίσιμο ρόλο των κεντρικών μονάδων κλιματισμού και εξαερισμού κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων» ξεκαθαρίζει η Μαργαρίτα Ασημακοπούλου.
Οπως λέει, για παράδειγμα στο νοσοκομείο μια παράμετρος που πρέπει να μελετηθεί είναι ο διαχωρισμός των μέσων κλιματισμού από τις διατάξεις εξαερισμού. Κι αυτό διότι η αποσύνδεση αυτών των λειτουργιών επιτρέπει αποκεντρωμένα συστήματα μηχανικού ή παθητικού εξαερισμού ενσωματωμένα σε πολυλειτουργικές προσόψεις με ανάκτηση θερμότητας και 100% παράδοση εξωτερικού αέρα.
9+1 πολύτιμες συμβουλές για τη χρήση των air-condition
1) Ολα τα δημόσια κτίρια πρέπει άμεσα να προβούν σε εκπόνηση ολιστικής μελέτης του τρόπου λειτουργίας τους για υγιεινό εσωτερικό περιβάλλον σε επίπεδο κλιματισμού, θέρμανσης, εξαερισμού και υδραυλικών εγκαταστάσεων (προδιαγραφές σε κουζίνες, προδιαγραφές τουαλέτας).
2)Να ακολουθηθούν αυστηρά οι προγραμματισμένες συντηρήσεις και να διεξαχθούν έκτακτες συντηρήσεις πριν από την καλοκαιρινή λειτουργία των κλιματιστικών μονάδων σε κτίρια, γραφεία, χώρους εστίασης, λεωφορεία, τρένα, μετρό (ΜΜΜ). Συνίσταται η αναβάθμιση των φίλτρων των υφιστάμενων μονάδων όπου αυτό είναι εφικτό. Και σε κάθε περίπτωση, η προγραμματισμένη συντήρηση να μην εξαντλεί τον μέγιστο προβλεπόμενο χρόνο από τον κατασκευαστή τους.
3)Στους μικρότερους επαγγελματικούς χώρους, με τοπικές μονάδες κλιματισμού οι οποίες δεν έχουν τη δυνατότητα ανανέωσης του αέρα, πρέπει να δοθούν αντίστοιχες ξεχωριστές οδηγίες λειτουργίας, χωρίς να αποτελούν υποκατηγορία των προαναφερομένων.
4)Είναι απολύτως απαραίτητο να επανεξεταστούν άμεσα τα μελλοντικά πρωτόκολλα σχεδιασμού και λειτουργίας των μονάδων θέρμανσης, ψύξης και εξαερισμού λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό κόστος των πανδημιών και τον κρίσιμο ρόλο τους κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων.
5)Στα νοσοκομεία που αποτελούν κτιριακές μονάδες υψηλής επικινδυνότητας στη διασπορά ιών, πρέπει να γίνει διαχωρισμός των μέσων κλιματισμού από τις διατάξεις εξαερισμού όπου αυτό κρίνεται απαραίτητος. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στους χώρους ειδικών προδιαγραφών (χειρουργεία, Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και Αυξημένης Ιατρικής Φροντίδας).
Θα πρέπει – ιδιαίτερα – να προσεχθούν:
6)Ο ασφαλής αερισμός χώρων με εξωτερικό αέρα, τακτικός αερισμός με παράθυρα.
7)Τις νύχτες και τα Σαββατοκύριακα, να μην απενεργοποιείται ο αερισμός (στα κεντρικά συστήματα ψύξης) και τα συστήματα να λειτουργούν με χαμηλότερη ταχύτητα για να μη λιμνάζουν μικρόβια.
8)Αλλαγή ρύθμισης από επανακυκλοφορία του αέρα σε 100% εισαγωγή εξαερισμού αέρα, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό προβλέπεται από την εγκατάσταση (πολύ σπάνια). Ο σκοπός είναι να αυξηθεί το ποσοστό του φρέσκου (νωπού αέρα) ανά άτομο (αφορά τα μηχανικά συστήματα). Αυτό μπορεί να επιτευχθεί και με τη μείωση του προσωπικού και τη διασπορά του σε απόσταση 2-3 μέτρων. Ετσι, αντιστοιχεί μεγαλύτερο ποσοστό φρέσκου αέρα ανά άτομο.
9)Οι τακτικές εργασίες αντικατάστασης και συντήρησης φίλτρων να εκτελούνται με προστασία από τεχνικό προσωπικό και τηρώντας όλα τα μέτρα προφύλαξης (αυστηρά με χρήση μάσκας).
10)Στα σπίτια με air-condition συνίσταται το πλύσιμο των φίλτρων κάθε δύο εβδομάδες (αν χρησιμοποιείται τακτικά το κλιματιστικό).