Σε κατάσταση συναγερμού το ενεργειακό σύστημα

Αντιμέτωπο με μια κρίση που προέκυψε από την έλλειψη συντονισμού και συνεννόησης των αρμόδιων φορέων βρίσκεται το σύστημα φυσικού αερίου της χώρας, τη στιγμή που καλείται να ανταποκριθεί σε ιστορικά ρεκόρ ζήτησης για να καλύψει τις ανάγκες της αυξημένης κατανάλωσης σε ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο για θέρμανση, λόγω της παρατεταμένης κακοκαιρίας.

Αλυσιδωτές αστοχίες προβλέψεων και αποφάσεων των αρμοδίων για την ασφάλεια του εφοδιασμού της χώρας έχουν προκαλέσει μια «τεχνική κρίση» που ο μόνος τρόπος να ξεπεραστεί είναι να τεθεί το σύστημα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης τύπου 2. Αυτό μάλιστα αναμένεται να γίνει το διήμερο Τετάρτης- Πέμπτης, καθώς το σύστημα θα ξεμείνει από αέριο και η κήρυξή του σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης είναι ο μόνος τρόπος, βάσει των κανονισμών που έχουν θεσπιστεί, για να βγουν στην αγορά τα αποθέματα ασφαλείας που θα δεσμευθούν από την Τετάρτη 16 του μηνός και που εάν δεν δεσμεύονταν, το πρόβλημα δεν θα υφίστατο.

Οι καταναλωτές το πιθανότερο είναι να μην αντιληφθούν το πρόβλημα επί του παρόντος. Θα κληθούν όμως μέσα στη χρονιά να πληρώσουν το αυξημένο κόστος ρεύματος που θα προκύψει αφενός από την αύξηση του κόστους φυσικού αερίου από τα έκτακτα φορτία που φέρνει η ΔΕΠΑ, κάτι το οποίο θα είχε αποφευχθεί εάν υπήρχε προγραμματισμός, και αφετέρου από την εκτίναξη της οριακής τιμής του συστήματος στην οποία προμηθεύονται η ΔΕΗ και οι άλλοι πάροχοι το ρεύμα, αφού οι παραγωγοί, εκμεταλλευόμενοι τη συγκυρία της υψηλής ζήτησης και τη στενότητα του συστήματος σε αέριο, κοστολογούν το λειτουργικό κόστος των μονάδων σε υψηλά επίπεδα.

Για παράδειγμα, σήμερα που η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μετά τις 7 το βράδυ αρχίζει να ανεβαίνει πάνω από τις 9.000 μεγαβάτ με αιχμή στις 9.121 μεγαβάτ στις 8 το βράδυ, η οριακή τιμή διαμορφώνεται στα 95 ευρώ η μεγαβατώρα (αιχμή). Στα υψηλά επίπεδα κατανάλωσης (278.000 μεγαβατώρες αιχμή) του 2017 που το σύστημα βρέθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης βρίσκεται και η ζήτηση φυσικού αερίου από τις αρχές του Ιανουαρίου, καταγράφοντας ιστορικό ρεκόρ στις 8 Ιανουαρίου στις 300.000 μεγαβατώρες. Η ζήτηση από τις 6 Ιανουαρίου καλύπτεται με φορτία της «Μυτιληναίος» που έκανε swap η ΔΕΠΑ. Ενα έκτακτο φορτίο της ΔΕΠΑ, που ήταν να φτάσει στη Ρεβυθούσα την Παρασκευή 11 του μηνός, λόγω κακοκαιρίας στο Αλγέρι, θα φτάσει καλώς εχόντων των πραγμάτων σήμερα. Ομως από τις ποσότητες αερίου που θα έρθουν, η ΔΕΠΑ θα πρέπει να δεσμεύσει για αποθέματα ασφαλείας για λογαριασμό των ηλεκτροπαραγωγών 67.000 κυβικά μέτρα, ενώ επιπλέον 17.000 κ.μ. δεν μπορούν να διατεθούν στην αγορά γιατί τα παρακρατεί ο ΔΕΣΦΑ για τις ανάγκες εξισορρόπησης του συστήματος.

Ετσι, από τη χωρητικότητα των 95.000 κυβικών μέτρων αερίου της νέας δεξαμενής της Ρεβυθούσας, που κόστισε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ ακριβώς για να διασφαλίσει την επάρκεια εφοδιασμού σε περιόδους υψηλής ζήτησης, οι 84.000 κυβικά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, παρά μόνο στην περίπτωση που κηρυχθεί κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Επιπλέον, και με βάσει τον κανονισμό της ΡΑΕ, οι εν λόγω ποσότητες ασφαλείας (αποθέματα) εντός της δεξαμενής αυξάνουν και μετακυλίουν στους καταναλωτές το κόστος χρήσης του συστήματος, με αποτέλεσμα οι μόνοι ευνοημένοι να είναι οι traders χονδρικής, κάτι που γίνεται εις βάρος της ασφάλειας τροφοδοσίας του συστήματος και του τελικού κόστους που επιβαρύνει τους Ελληνες καταναλωτές.

Είναι πραγματικά παράδοξο το πώς έφτασε το σύστημα φυσικού αερίου σε οριακό σημείο και μία ανάσα από το να βρεθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Κομβικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η νέα δεξαμενή της Ρεβυθούσας, στην οποία η ΡΑΕ ως αρμόδια αρχή για τη διασφάλιση της ομαλής τροφοδοσίας της χώρας, στήριξε τα μέτρα για τη διατήρηση αποθεμάτων ασφαλείας των ηλεκτροπαραγωγών.

Το 2018, που η τρίτη δεξαμενή δεν υπήρχε, η ΔΕΠΑ για να διασφαλίσει αποθέματα για τους πελάτες της ηλεκτροπαραγωγούς είχε ναυλώσει τη χειμερινή περίοδο έξω από τη Ρεβυθούσα ένα πλοίο με πρόσθετο φορτίο LNG το οποίο απελευθέρωσε μετά το Πάσχα. Το κόστος αυτού του φορτίου περί τα 5 εκατ. ευρώ το ανέλαβε η ΔΕΠΑ και ανέμενε την απόφαση της ΡΑΕ για το ύψος το τέλους ασφάλειας εφοδιασμού προκειμένου να επιμεριστεί στους ηλεκτροπαραγωγούς. Και ενώ ο προγραμματισμός του ΔΕΣΦΑ για την παράδοση της τρίτης δεξαμενής της Ρεβυθούσας πήγαινε όλο και προς τα πίσω, το δ.σ. της ΔΕΠΑ δεν ενέκρινε την έγκαιρη έλευση ενός ακόμη φορτίου που θα λειτουργούσε ως απόθεμα ασφαλείας, αφού δεν είχε ακόμη πληρωθεί για το κόστος του προηγουμένου.

Η απόφαση της ΡΑΕ για το τέλος ασφαλείας εφοδιασμού βγήκε περί τα τέλη Δεκεμβρίου ενώ η ΔΕΠΑ δεν έχει ακόμη εισπράξει από τους πελάτες της ηλεκτροπαραγωγούς το αναλογούν κόστος των περυσινών αποθεμάτων. Στο μεταξύ, το σύστημα επαναπαύθηκε από την πρόβλεψη του ΔΕΣΦΑ ότι θα παραδώσει τη Ρεβυθούσα μέσα στον Νοέμβριο, κάτι τελικά που έγινε στις 21 Δεκεμβρίου. Ετσι, η ΔΕΠΑ δεν ενέταξε στον προγραμματισμό της έκτακτα φορτία, εκτιμώντας ότι ο χρόνος από τις 21 Δεκεμβρίου και μετά δεν επαρκεί για να θέσει η ΡΑΕ σε εφαρμογή την προβλεπόμενη κατά τα άλλα από τον σχετικό κανονισμό απόφαση για δέσμευση αποθεμάτων ασφαλείας από τους ηλεκτροπαραγωγούς.

Ο προγραμματισμός της ΔΕΠΑ έλαβε υπόψη της μόνο ποσότητες αερίου για εμπορική χρήση. Πλην όμως, η ΡΑΕ στις 4 Ιανουαρίου έβγαλε απόφαση που υποχρέωνε τους ηλεκτροπαραγωγούς που κάνουν χρήση φυσικού αερίου να δεσμεύσουν μέχρι τις 16 Ιανουαρίου αποθέματα ασφαλείας 5 ημερών και λίγες ημέρες αργότερα μια νέα απόφαση που απειλούσε με πρόστιμα σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Η υλοποίηση της απόφασης της ΡΑΕ στερεί από το σύστημα, τη στιγμή που κινείται οριακά περί τις 67.000 κυβικά μέτρα αερίου. Η ποσότητα αυτή είναι άκρως αναγκαία για να καλυφθεί η ζήτηση. Τα αποθέματα αυτά, όμως, δεν μπορούν να βγουν στην αγορά εάν το σύστημα δεν κηρυχθεί από τον ΔΕΣΦΑ σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Αυτό είναι μάλλον αναπόφευκτο και θα κριθεί μέσα στο διήμερο. Στο μεταξύ και παράλληλα με τις προσπάθειες αποκατάστασης της ομαλότητας, στο παρασκήνιο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη μια προσπάθεια μετάθεσης των ευθυνών μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων.